تاثیر اسید اگزالیک بر کنه واروا

نزديك به سه دهه است كه سميت اسيد اگزاليك بر عليه كنه واروا بر اساس آزمايشات مختلف مشخص شده است ، اين تاثير ابتدا در آسيا و بعد در اروپا مشخص گرديده است.

در آزمايشات سه روش استفاده از اسيد اگزاليك شامل :
1 ) چكاندن محلول اسيد اگزاليك و شربت شكر بر روي زنبورها
2 ) اسپري محلول اسيد اگزاليك بر روي قابهاي زنبور
3 ) استفاده از بخار اسيد اگزاليك در داخل كلني بررسي گرديده است

در همه اين روش ها تاثير بالاي اسيد اگزاليك بر كنه واروا نشان داده شد و به همين دليل به سرعت توسط زنبورداران پذيرفته شد.
زنبورداران در اروپا ابتدا از روش اسپري محلول آبي 2 تا 3 درصد اسيد اگزاليك بر روي زنبورها استفاده كردند، ولي بدليل اينكه در اين روش بايد تمامي قاب ها از كندو بيرون آورده شده و دو طرف را با محلول اسيد اگزاليك اسپري مي كردند و اين كارمستلزم صرف وقت زياد بود ، با روش چكاندن جايگزين گرديد.

چكاندن محلول اسيد اگزاليك و شربت شكر بر روي زنبورها :
در روش چكاندن 5 تا 6 سي سي از محلول اسيد اگزاليك با شربت شكر را،بين قاب هاي زنبور تزريق مي كنند.نقش شكر در تهيه محلول اسيد اگزاليك بدرستي مشخص نيست چون شربت حاوي اسيد اگزاليك در كمترين مقدار بوسيله زنبورها مصرف مي شود و مرگ و مير كنه ها به دليل تماس با اسيد است. تصور مي شود كه محلول قندي بهتر به زنبورها مي چسبد يا اينكه ساكارز خاصيت جاذب رطوبت بودن را بالاتر مي برد.
در طول دهه 1990 محققان زنبورعسل تاثير غلظت هاي مختلف اسيد اگزاليك محلول در شربت شكر را با استفاده از روش چكاندن(قطره اي)در درمان كنه واروا برررسي كردند. اين محققان دريافتند كه كنترل مطلوب در غلظت هاي بين 2.1 و 4.2 درصد اسيد اگزاليك بوده است.غلظت 2.8 و  3.5 درصد اسيد اگزاليك بهترين كنه كشي و كمترين آسيب به زنبور را داشته است.
همچنين محققان ميزان مرگ و مير كنه را در زمان حضور نوزادان در كلني و عدم وجود نوزادان را بررسي كردند.ميزان مرگ و مير كنه ها در غلظت هاي بين 2.1 و 4.2 درصد در زمان حضور نوزادان در كلني 25 و 39.2 درصد بوده است در صورتي كه در زمان عدم حضور نوزادان در كلني 97 و 99.4 درصد بوده است.همچنين تحقيقات نشان داده كه  استفاده از غلظت بالاتر از 3.5 درصد اسيد اگزاليك باعث بهبودي درمان كنه نشده  و همچنين براي زنبورها نيز سمي مي باشد و موجب مرگ و مير زنبورها مي شود.
محققان بخوبي نشان دادند كه استفاده از اسيد اگزاليك در درمان كنه واورا با روش هاي چكاندن و بخار (تصعيد) غالبا در كلني هاي بدون نوزاد، بيشترين تاثير را داشته است.استفاده از اسيد اگزاليك به روش چكاندن و بخار در اواخر پاييز و اوايل زمستان باعث مي شود جمعيت باقي مانده كنه واروا در كلني بعد از درمان تابستان ،همچنين كلني هايي كه بعد از درمان اواخر تابستان مجددا بدليل غارت آلوده شده اند، از بين برود. در ادامه بحث توصيه ها و استاندارد هاي اروپا و ايالات متحده براي استفاده از اسيد اگزاليك به روش چكاندن ارائه مي شود.
همانطور كه در مورد ساير روش هاي درمان كنه واروا و داروهاي مختلف مورد استفاده، دستورالعمل ها و نكاتي وجود دارد و مزايا و معايب آنها نيز مشخص گرديده است، محققين اين موارد را براي روش چكاندن يا قطره اي  اسيد اگزاليك نيز بيان كرده اند. براي مثال هنگامي كه در كلني نوزاد وجود دارد استفاده و تكرار اين روش مي تواند باعث بروز تلفات در زنبورهاي بالغ و ملكه گردد و  كاهش مقدار نوزادان در كلني نيز مي تواند تا دوماه به طول انجامد.
هنگامي كه اسيد اگزاليك به روش چكاندن استفاده مي شود، بر اثر مصرف شربت حاوي اسيد اگزاليك توسط زنبورها ،سطح مرگ و مير سلول هاي روده مياني زنبورها بيشتر مي شود. البته ذكر گرديده است كه تحت شرايط مزرعه اي معمولا زنبورها از خوردن اين شربت اجتناب مي كنند. اين نكته ممكن است دليلي بر تعدادي از گزارش هاي اخير مبني بر كاهش سطح نوزما در كلني هاي تحت درمان با روش قطره اي اسيد اگزاليك باشد.
در برخي موارد گزارشاتي مبني بر عدم تحمل زنبورها در برابر چكاندن اسيد اگزاليك وجود دارد.كلني هايي كه بيش از حد ( Overdose ) اسيد اگزاليك دريافت كرده اند ( مقدار اضافه، استفاده مجدد در فواصل زماني كم يا غلظت بالا ) مي تواند باعث ضعيف شدن كلني ها در بهار و يا مرگ كلني ها در زمستان گردد. برخي مطالعات نشان داده اند كه بعضي از كلني ها حتي در برابر مقدار نرمال اسيد اگزاليك هم تحمل روش چكاندن را نداشته و  منجر به تلفات شده است.
يكي ديگر از عوامل موثر بر تاثير اسيد اگزاليك در درمان كنه، درجه حرارت است ، درجه حرارت پايين مي تواند بازدهي درمان با اسيد اگزاليك را كاهش دهد.ممكن است بين افزايش مرگ و مير  زنبورها در طي استفاده از اسيد اگزاليك و رطوبت بالاي محيط ارتباط وجود داشته باشد.البته تحقيقات بيشتري درباره تاثير رطوبت بالا و افزايش مرگ و مير به دليل استفاده از اسيد اگزاليك، نياز است.
ذخيره طولاني مدت شربت شكر حاوي اسيد اگزاليك باعث تغيير رنگ محلول شده و رنگ آن به قهوه اي تبديل مي شود.آناليز اين شربت ها نشان داده كه مقدار هيدروكسي متيل فور فورال يا HMF نيز افزايش مي يابد، كه براي زنبورعسل سمي و كشنده است. به عنوان احتياط توصيه مي شود زنبورداران محلول تازه آماده شده را مصرف كنند و يا محلول هايي را كه آماده مي كنند تا زمان مصرف در يخچال نگهداري كنند.

در ادامه توصيه هاي اروپا براي استفاده از اسيد اگزاليك به روش قطره اي ( محلول اسيد اگزاليك) كه تحت عنوان US EPA ناميده مي شود ذكر مي گردد.

برخي از اين توصيه ها در ايالات متحده نيز در خصوص استفاده از محلول اسيد اگزاليك مطرح شده است :
1) مقدار 5 سي سي از محلول اسيد اگزاليك را به صورت مستقيم روي زنبورهاي بين قاب ها در هر كندو بچكانيد.توجه داشته باشيد اسيد فقط در فضايي كه توسط زنبورها اشغال شده است ، بايد چكانده شود.
2) حداكثر استفاده از محلول در يك كلني 50 سي سي است. البته اين مقدار با توجه به جمعيت كلني ها متفاوت است، در كلني هاي كوچك 30 سي سي، كلني هاي متوسط 40 سي سي و كلني هاي پرجمعيت و بزرگ 50 سي سي.

ادامه توصيه هاي اروپا براي استفاده از اسيد اگزاليك به روش قطره اي ( محلول اسيد اگزاليك ) :
3) تنها در اواخر پاييز يا اوايل بهار هنگامي كه نوزادان در كلني حضور ندارند يا مقدار آنها بسيار ناچيز است استفاده كنيد . بر اساس توصيه هاي اروپا انجام يك درمان آنهم تنها در زماني كه كلني فاقد نوزادان است ( در ماههاي نوامبر و دسامبر تقريبا معادل آبان و آذر ماه ).
4) درمان با محلول ولرم انجام شود.
5) تنها زماني از اين روش استفاده كنيد كه دماي محيط بالاي صفر درجه است.
6) از محلولي كه تازه تهيه شده استفاده كنيد. حداكثر مدت زماني كه مي توان محلول آماده شده اسيد اگزاليك را نگهداري كرد شش ماه است و حداكثر دماي نگهداري نبايد بيش از 15 درجه سانتي گراد باشد.
7) زماني كه طبقات عسل به كلني اضافه شده است از محلول اسيد اگزاليك استفاده نكنيد.
8 ) ميزان آلودگي نشان دهنده اين است كه كلني به درمان نياز دارد و تنها در این صورت از محلول اسيد اگزاليك استفاده كنيد.
9) استفاده از عينك، دستكش و ماسك تنفسي براي استفاده از اسيد اگزاليك ضروري است.

درمان كنه با استفاده از اسيد اگزاليك به روش بخار( تصعيد ) :
در خصوص استفاده از اسيد اگزاليك به روش بخار ( تصعيد) نسبت به روش چكاندن يا قطره اي تحقيقات كمتري صورت گرفته است. گزارشات محققين نشان داده است كه بخار اسيد اگزاليك در درمان كنه واروا موثر بوده است. نتايج تحقيقات نشان داده كه استفاده از اسيد اگزاليك به روش بخار( تصعيد ) آسيب كمتري به زنبورهاي بالغ، نوزادان و كندو  وارد مي كند.
يكي از دلايل برتري روش بخار ( تصعيد ) نسبت به روش چكاندن ( قطره اي ) اين است كه نياز به باز كردن در كندو نيست و اخلال در كار كلني ايجاد نمي شود.
البته يكي از بزرگترين معايب اين روش ايجاد خطر براي زنبوردار است به دليل احتمال استنشاق بخار حاصل از تصعيد اسيد اگزاليك. محققان اروپايي نشان دادند كه در بهار هنگامي كه كلني در حال پرورش نوزادان است استفاده از اسيد اگزاليك به روش بخار( تصعيد ) سه تا چهار بار به فاصله تكرار يك هفته، مي تواند براي كنترل كنه موثر باشد.

دو روش استفاده از اسيد اگزاليك به شكل بخار( تصعيد ) وجود دارد :
1- روش غيرفعال
2 - روش فعال
در روش غير فعال مقدار تعيين شده از اسيد اگزاليك ( 1 گرم به ازاء هر طبقه كندو ) در دستگاه مخصوص تصعيد اسيد اگزاليك گذاشته شده و دستگاه از طريق دريچه پرواز وارد كندو مي گردد. سپس جريان الكتريسيته برقرار مي گردد و كريستال هاي اسيد اگزاليك ابتدا ذوب و سپس بخار مي گردد و در فضاي كلني پخش مي شود.
در استفاده از اين روش بايد تمامي منافذ تهويه كندو و دريچه پرواز مسدود گردد تا بخار حاصل از تصعيد اسيد گزاليك از كلني خارج نگردد. حداكثر مدت زمان تصعيد اسيد اگزاليك در كلني ( مدت زماني كه جريان الكتريسيته 12  ولت دستگاه بر قرار هست ) نبايد از 3 دقيقه بيشتر گردد.همچنين بعد از تصعيد اسيد و پخش آن در كلني مدت 10 تا 15 دقيقه كندو بايد بسته باشد.
دستگاههاي مختلفي براي تصعيد اسيد اگزاليك به روش غير فعال ساخته شده اند مانند دستگاه تصعيد سويسي، دستگاه تصعيد كانادايي و دستگاه تصعيد صربستان و كيوي نيوزلند. البته دستگاههاي خانگي زيادي نيز براي اين كار ساخته شده است.در زير تصآوير استفاده از اين نوع دستگاهها ارائه مي گردد.

در روش فعال تصعيد ، كريستال هاي اسيد اگزاليك در داخل يك ظرف يا مخزن قرار گرفته و تا زماني كه تبديل به بخار نشود وارد كندو نخواهد شد. به عبارت ديگر در روش فعال تبديل كريستال هاي اسيد به بخار در خارج از كندو اتفاق افتاده و سپس بخار حاصل از طريق دريچه پرواز وارد كندو مي گردد.
دستگاه مورد استفاده در روش فعال عموما شامل يك گان حرارتي، منبع الكتريكي و كمپرسور هوا است.در زير نمونه يكي از دستگاه هاي تصعيد اسيد اگزاليك به روش فعال ارائه مي گردد.
همانند روش چكاندن اسيد اگزاليك در كلني، استفاده از روش بخار( تصعيد ) در درجه حرارت پايين ( هنگامي كه زنبور خوشه تشكيل داده است ) و همچنين رطوبت بالا باعث كاهش بازدهي كنه كشي اسيد اگزاليك مي شود. ولي ذكر گرديده است هنگامي كه زنبور در خوشه است، استفاده از روش بخار( تصعيد ) اسيد اگزاليك به صورت فعال بهتر از تصعيد به روش غير فعال است.
با توجه به سوال تعدادي از دوستان در خصوص مفهوم فعال و غير فعال بودن روش بخار( تصعيد ) اسيد اگزاليك لازم به توضيح است منظور فعال و غير فعال شدن كريستال هاي اسيد اگزاليك در كندو و خارج از كندو است. در روش غير فعال كريستال هاي اسيد اگزاليك در كندو فعال شده ولي در روش فعال، كريستال هاي اسيد اگزاليك خارج از كلني فعال و تبديل به بخار شده و سپس وارد كلني مي شود. كلني هاي زنبور عسل تشكيل شده است. 

دستگاه تصعيد غير فعال سويسي

دستگاه تصعيد اسيد اگزاليك به روش فعال ساخت كانادا

استفاده از دستگاه سويسي تصعيد غير فعال اسيد اگزاليك

نحوه استفاده از دستگاه تصعيد غير فعال اسيد اگزاليك كانادايي

دستگاه تصعيد غير فعال كانادايي

      
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------